[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Najogólniej [to wyjaśniając], istnieje niezmierzona rozmaitość rzeczy
służących do jedzenia. Nieograniczona jest bowiem ilość owoców
i korzeni, z których korzysta ród ludzki; a przecież korzysta jeszcze
z najróżniejszych rodzajów mięsa i sztuką byłoby znalezć wśród
zwierząt żyjących na lądzie, w powietrzu i w wodzie takie, którego
człowiek nie zakosztował. A wymyślono do tego różne sposoby ich
przygotowywania, jak też i różne mieszaniny smaków. Nic więc
dziwnego, że rodzaj ludzki charakteryzują szaleńcze zgoła i różnorakie
poruszenia duszy. Każdy bowiem z rodzajów pokarmów staje się
przyczyną pewnych właściwych sobie stanów duszy. Lecz ludzie po-
strzegają [tylko] obecność [owych pokarmów] jako przyczyn wielkiej
zmiany [stanu i nastroju], jak to, że wino spożyte w nadmiarze najpierw
wprawia ludzi w większą wesołość, następnie zaś w szaleństwo i po-
78
zbawia ich równowagi; nie wiedzą natomiast, co ujawnia taką właśnie
siłę i moc; tego mianowicie, że wszystko, co się spożywa, jest przyczyną
jakiegoś właściwego dla siebie stanu. Dlatego właśnie ustalenie i zaob-
serwowanie ile i czego winno się spożywać wymaga wielkiej mądrości.
Początki owej wiedzy, przekazane przez Apollina Pajana, rozwinęła
pózniej [szkoła] Asklepiosa.
O rozmnażaniu się mówili, co następuje. Przede wszystkim twierdzili,
że trzeba się wystrzegać tego, co nazywali rozmnażaniem przedwczes-
nym. Ani bowiem rośliny, ani zwierzęta przed czasem właściwym dla
wydawania owoców nie rodzą płodów, ponieważ nasiona i owoce rodzą
się z ciał silnych i dojrzałych. Chłopcy zatem i dziewczęta powinni
wychowywać się w pracy, ćwiczeniach i wstrzemięzliwości, jak też żywić
się pożywieniem najbardziej stosownym dla życia pracowitego, po-
wściągliwego i wstrzemięzliwego. Wśród spraw ludzkich jest bowiem
wiele takich, których lepiej uczyć się pózniej; do nich należą sprawy
miłosne. Chłopca zatem trzeba tak wychowywać, by nie szukał tego
rodzaju związków przed ukończeniem dwudziestego roku życia. Kiedy
zaś osiągnie ten wiek, powinien rzadko jedynie oddawać się sprawom
miłosnym. To zaś będzie możliwe wtedy, gdy zdrowie [ciała i duszy]
będzie uważane za piękne i godne czci. Ten sam człowiek bowiem nie
może być jednocześnie zdrowy na ciele i duszy oraz rozwiązły. Podaje
się, że [pitagorejczycy] wielce chwalili owe dawne obowiązujące w mias-
tach greckich prawa, zgodnie z którymi zabronione było obcowanie
z matką, córką, siostrą, jak też w świątyni, czy na widoku publicznym.
Jest bowiem piękne i pożyteczne istnienie jak najliczniejszych ograni-
czeń w tego rodzaju działaniach. Mężowie ci uważali, że trzeba
uniemożliwić zarówno wszelkie związki miłosne przeciwne naturze, jak
też wynikające z pożądliwości, wstępować natomiast w tylko takie, któ-
re są zgodne z naturą i umiarkowaniem i które prowadzą do uczciwego
i zgodnego z prawem zrodzenia potomstwa. Uważali też, że ci, którzy
mają zamiar spłodzić potomstwo, powinni odnosić się do tej sprawy
z wielką przezornością. Powinni bowiem przede wszystkim najpilniej
przestrzegać tego, by zamierzając spłodzić dzieci wiedli życie wstrzemię-
zliwe i zdrowe, by nie jedli nieumiarkowanie, ani też nie spożywali takich
pokarmów, które zle wpływają na kondycję ciała, ani też nie powinni
ulegać pijaństwu, które jest najgorsze ze wszystkiego. Sądzili bowiem, że
79
z mieszaniny tego, co występne, niegodne i wzburzone rodzą się złe
nasiona. Przede wszystkim jednak sądzili, że nierozumnie i bezmyślnie
postępuje ten, kto zamierzając dać życie i powołać na świat [potomst-
wo], nie zadba z największą troską o to, by to, co uzyskało życie
i istnienie było obdarzone największą miłością. Przecież i miłośnicy
psów z największym staraniem troszczą się o hodowlę, by szczenięta
rodziły się łagodne i uległe z właściwych rodziców, we właściwym czasie
i we właściwy sposób; podobnie czynią hodowcy ptaków. Jest oczywiste,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]