[ Pobierz całość w formacie PDF ]
gdzieś na Wyżynie Armeńskiej. Jako siedziba Kumar-biego występuje nie Urkisz, jak w innych
mitach, lecz Nippur, święte miasto Enlila, co mogłoby świadczyć o tym, że Kumarbi zastępuje tu
wielkiego boga sumeryjskiego, a opisany motyw pochodzi z mitologii Międzyrzecza. Ale w
dalszym ciągu podania pojawiają się imiona Kumarbiego i Enlila obok siebie...
Mit opowiada o czterech kolejnych pokoleniach bogów, które następowały po sobie w sposób
cykliczny co dziewięć lat, jak podaje poeta, przy czym liczbę tę należy rozumieć symbolicznie.
Dzieje pierwszych dwóch pokoleń są potraktowane zwięzle i schematycznie, autor podania skupia
swą uwagę na losach trzeciego i czwartego pokolenia. Imiona bogów ze starszych generacji zostały
zaczerpnięte z tradycji mezopotamskiej, Anu to sumeryjski bóg Ań, czyli Niebo. Warto zauważyć,
że Kumarbi jest nazywany potomkiem Alalu, a przedstawiciele ostatniej generacji pochodzą z
nasienia Anu, istnieje zatem związek genetyczny pomiędzy pierwszym i trzecim oraz między
drugim i czwartym pokoleniem.
Liczne pytania pozostają bez odpowiedzi, na przykład nie wiemy, w jaki sposób Teszub został
władcą niebiańskiego królestwa i jakie są imiona bogów, których urodziła Ziemia. Mit miał,
przynajmniej częściowo, charakter etiologiczny, między innymi wyjaśniał narodziny rzeki Aranzah,
czyli Tygrysu. Bierze ona początek z kilku zródeł koło miasta Lice we wschodniej Turcji, są tam
podziemne groty i malownicze wąwozy, toteż okolice te chętnie odwiedzano w czasach
starożytnych, a królowie asyryjscy Ti-glatpilesar I, Aszurnasirapli i Salmansar III pozostawili tam
na pamiątkę swe inskrypcje. Chociaż odpowiednie urywki tekstu są 152 uszkodzone i zawierają
luki, można sądzić, że w omawianym mi-
e istotną rolę odgrywał mezopotamski bóg Ea, pan mądrości". Dstać tę przybliżą nam inne mity
huryckie. Wielopokoleniowa struktura panteonu jest zjawiskiem dość czę-ym w różnych religiach,
jednakże w omawianym przypadku na-ąpiło najpierw przeniesienie owej struktury do huryckich
wy-prażeń religijnych, a następnie jej przekazanie religii zachodnio-mickiej, anatolijskiej i greckiej.
Odkrycie w latach trzydzie-ych zbieżności między mitem huryckim a Teogonią Hezjoda, ;óra
stanowi podstawę każdego wykładu mitologii greckiej, sta-
się wielką rewelacją; ukazało ono, jak fałszywe było rozpo-szechnione wtedy mniemanie o
samorodności i niezależności ligii i mitologii greckiej. Także Teogonia opowiada o walce ko-jnych
pokoleń bogów o panowanie nad światem. U Hezjoda ajstarszą generację bogów reprezentuje
Uranos, czyli Niebo, po m władzę obejmuje Kronos, odpowiednik Kumarbiego, a na-ępnie Zeus,
grecki bóg-burza, jak hurycki Teszub. Autor grec-
pominął zatem pierwsze pokolenie, którego przedstawicielem
naszym micie jest Alalu. W tradycji greckiej kastracji Nieba skonał Kronos z pomocą sierpu. Z krwi
Uranosa zrodzili się no-
giganci, erynie i nimfy melijskie, a z jego nasienia Afrodyta.
obu mitach Ziemia, grecka Gaj a, występuje jako matka-rodzi-elka. Nawet motyw, w którym
Kronos ma połknąć zamiast Zeu-
owinięty w pieluszki kamień, ma swój odpowiednik w wersji urycko-hetyckiej, we fragmencie tutaj
pominiętym ze względu a zły stan.
Zbieżności te są tak wyrazne, że zależność przekazu greckiego I Orientu nie może być
kwestionowana. Uczeni zgadzają się z rzypuszczeniem, że Hezjod, podobnie jak inni
przedstawiciele yśli greckiej w owych czasach, korzystał ze zródła orientalnego b wykładał poglądy
już wcześniej zapożyczone przez Hellenów, ipożyczenie to mogło nastąpić w Azji Mniejszej, gdzie
pod oddały waniem miejscowych składników ukształtowała się kultura ńska i skąd pochodziła
rodzina Hezjoda, albo co wydaje się niej prawdopodobne poprzez kontakty Greków z
syryjskimi ybrzeżami Morza Zródziemnego.
Istnieją dowody na to. że hurycki mit o walce pokoleń bo-jw o władzę był dobrze znany w
Kanaanie. Opowiada o nim w vym dziele Fojnikika Filon z Byblos, piszący po grecku autor
przełomu I i II wieku n.e., Fenicjanin z pochodzenia. Na wstę-e Filon stwierdza, że opierał się na
pracy fenickiego pisarza lieniem Sanchuniaton, który żył jakoby przed wojną trojańską. 153
154
Fojnikika nie zachowały się w całości, ich fragmenty cytuje biskup Euzebiusz z Cezarei jako
przykłady pogańskiego ujmowania spraw związanych z religią. Filon z Byblos wylicza cztery
generacje bogów. Pierwsza to Eliun, po grecku Hypsistos ( najwyższy"), druga Uranos, czyli
Niebo, trzecia Elos (fenicki El), wreszcie czwartą tworzy Baal-Hadad, odpowiednik huryckiego Te-
szuba i greckiego Zeusa. Koncepcja ta jest bliższa huryckiej niż grecka. Jej podobieństwo z
mitologią przedstawioną w Teogonii dostrzeżono bardzo dawno temu, ale ponieważ Filon pisał w
epoce rzymskiej, jego dzieło uważano za plagiat z Hezjoda. Dopiero odkrycie i opublikowanie
[ Pobierz całość w formacie PDF ]